Hedabideen iturriak

Askotan hitz egin dugu hedabideez, askotan kritikatu ditugu. Zein dira ordea hauen iturriak? Zein dira iturri horien jabeak? Galdera hauek bigarren mailakoak direla dirudi, hedabide baten izaeran garrantzia gutxi dutela. Hala ere, iturri horiek guk uste baino garrantzia gehiago dute. Hedabide gehienek, kostuak murrizte aldera, iturrietara eta kanpoko ekoizte-etxetara jotzen dute; hedabide horiek, beste batzuek sortutako informazio edota produktuak hedatzen dituzten plataformak dira.

Iturriak hain dira garrantzitsuak, hedabideak hauen menpe egon ohi direla askotan. Ikusleak jadanik ez du nahikoa hedabidea konprenitzearekin (honen ideologia, interesak), orain hedabide horien iturriak konprenitu behar ditu, ez badu hedabide horien eskuetan panpina baten moduan geratu nahi.

Hedabideek berriz, iturri horiek ahal den heinean ekiditen saiatu beharko luke. Berak ekoitzi dezala ahal duen gehien, bestela iturriek ekoitzitakoaren hedatzaile soilak izango baitira.

Protesta isila edo isildua

Krisia eta aire-kontrolatzaileen istiluaren artean, bigarren lerroan geratu da Sinde Legearen onarpena. Espainia legez kanpoko deskargetan mundu mailako potentzia dela esan liteke, beraz lege honen eragina izugarria izan daiteke gure gizartean. Hala ere, ez dirudi komunikabideek garrantzia handirik eman diotenik. Ez legeari berari eta ezta honen inguruko protesta ugariei ere.

Hedabideen atzetik dauden interes senoak kontutan hartuta ere, harrigarria da nola mantendu dezaketen ezkutuan horrenbesteko interesa duen gai bat. Baina are harrigarriagoa da, mutismo honek ekarri duen desinformazio maila XXI. mendean. Argi ikusten da oraindik ere komunikabide tradizionalak direla oraindik ere jasotzen dugun informazioaren gehiengoaren arduradun, eta ondorioz, gugan eragiteko indar handia dutela.

Aurrez esandakoarekin ere, hedabidei erru guztia egoztea ez litzake bidezkoa. Izan ere, badaude informazioa eskuratzeko beste bide batzuk, eta gure ardura da hauek ez kontsultatu edo ez erabakitzea. Hau horrela izanik, zaila da azaltzea enpresa handiek askatasuna murriztu nahi duten bitartean, sarean egin behar duguna eta ez duguna erabaki, epaile baten oniritziaren beharrik gabe, erantzun masiborik ez egotea. Asteazkenean bertan egingo da bozketa, eta baiezkoa irten ezkero, kontsumitu ohi dituzten edukiak eskuragai ez dituztela konturatzean baino ez dute erreakzionatuko askok, nagikeria hutsagatik lehenago interesik eskaini ez izanagatik damutuz zihurrenik. Zalantzarik gabe, gehiegik.

Erruduntasun-presuntzioa

Erbi-txakur operazioari erreakzio bateratu bat eskeini diote hedabideek. Contadorren kasuan ez bezala, hasieratik azaldu da iritzi publikoa Marta Dominguezen aurka. Palentziarra izan bada ere foko guztiak bereganatu dituena, kirol munduarekin lotutako hainbat pertsonaia daude poliziaren susmopean, eta guztiek izan dute erantzun bera medioen aldetik.

Ezer gutxi jakin ahal izan dugu ikerketaren xehetasunen inguruan. Jende gehienak inplikatutako garrantzitsuenen izenak baino ez ditu ezagutuko, baina hau nahikoa izaten da epaia emateko hedabideek horretara gidatzen gaituztenean. Inongo frogaren beharrik gabe, hala esan badute zerbaitegatik izango dela uste izaten dugu. Horregatik, komunikabideek ardura handiz tratatu beharreko kontuak dira da hauek, pertsona askoren bizimodua goitik behera alda baitezake akats txikienak. Arinkeria handiegiarekin argitaratu ohi dira baina legez kanpoko ekintzekin loturiko albisteak, soinu asko atereaz eta kalte handia eginez.

Inork ez luke frogarik gabe eginiko akusazio baten aurrean bere burua defendatzeko egoera bizi beharrik; horretara behartzen dituzte ordea honelako berriek, guztion aurrean gaizkile moduan aurkeztuz. Interesgarria litzake halaber, pertsonaia batzuk tratu hau zergatik jasotzen duten aztertzea, beste zenbaitek guztiz aurkakoa jasotzen badute. Baina beste batean aztertzeko gaia dugu hau.

Ea zer egiten duen beste kateak...

Telebista kateek milaka buelta ematen dizkiote bere buruari, emanaldi eraginkorrak egiteko nahiez. Edo agian ez dute gehiegi pentsatzen horretarako. Telebista kateek beren "parrilletan" dituzten antolakuntza okerrak ikusi baino ez dago. Gero eta programa txatxu gehiago ordu ederretan, eta gero eta eduki hezitzaile gehiago inork ikusi ezin dituen orduetan. Edo bai? Izango da lo egin ezin duenik, edo gauez lan egiten ari dela begiratu bat eman diezaiekeenik. A zer nolako audientzia!
Baina goaz harira. Telebista kateek gero eta pertsonalitate gutxiago dute, gero eta independentzia gutxiago. Eta horrek arrazoi bakar bat dauka, eta onartzen badidazue, oso tristea: telebista kateek arerioak egin dituzte beste kateen artean. Baita lagunak ere. Hor dauzkagu Cuatro eta Telecinco kateen batzeak, edo La Sexta eta Antena 3-enak. Egia esan, kate batek bestea erosi du. Baina batu egin dira, azken batean. Dena dela, gure kontua arerioena da. Dena aldatzen baitie kateei areriotasun horrek.
Hasteko, arerioaren antzeko programak edo telesailak egiten dituzte batzuetan, edo bestearen programarekin lehiatuko direnak. Eta ez hori bakarrik. Ordutegi berean jartzen dituzte, jendeak bat edo beste ikus dezan. Eta biak ikusi nahi badituzu, izorrai!
Baina ez programak edo telesailak bakarrik, baita filmeak ere. Horiek ez dituzte eurek egiten, noski. Baina eskubideak erosi eta emititu egiten dituzte, bi arerioek antzeko ordutegietan, kasualitatez. Gaur bertan oso argia izan da adibidea, testu hau idazteko inspirazioa eman didana. La Sextak eta Telecincok pelikula bana eman dute arratsaldean. La Sextak "Los padres de ella" hiru t'erdietan, eta Telecincok "Los padres de el" lauretan. Hara! Barregarria, ezta?
Eta horrelaxe dabiltza beti. "Ea zer egiten duen beste kateak..."

Mark Zuckerberg VS Julien Assange

Mark Zuckerberg, Facebooken sortzailea dugu, Times aldizkariaren “urteko pertsona”. Askotan hitz egin dugu blog honetan, teknologia berriek, gaur egun komunikazioan duten garrantziaz, baina honako albiste honek gure iritzia baieztatu besterik ez du egiten.

Facebook dugu azken urteetan komunikazioarako tresnarik erabiliena; baita garrantzitsuena ere. Bere sortzailea berriz, urteko pertsonairik garrantzitsuena. Argia da beraz, XXI. Mendean komunikazioa zibernetikoaren arrakasta. Nik neuk kritikatu nuen, pantailaren atzean ematen dire erlazioa hauek, hotzegiak zirela esanaz. Hala ere, hauek duten arrakasta itzela da, beraz nahiz eta niri ez gustatu, besteei gustatzen zaien seinale.

Times-ek Mark Zuckerberg aukeratu duen arren, irakurleei web orrian egindako galdetekan Julian Assange izan da garaile. Beraz zergatik ez dute bera aukeratu garaile moduan? Hedabide guztiek egin ohi dituzten galdeketek ez dutelako ez balio agian? Edota Julian Assangek, Times-ek defendatzen duen egitura politikoa kolokan jarri duelako?

Erantzuna, auskalo zein den. Biak agian, edota ez bata eta ez bestea. Hala ere, biak bultzatu dute komunikazioa. Bakoitzak bere erara, baina biek arrakasta handiarekin.

Liburu elektronikoa

Hedabideen inguruan mintzatuko ginela azaldu genizuen lehen sarreran. Hedabideak informazioa helarazteko tresnak dira, beraz, gaurko gaiak, ere badu zerikusirik blog honen helburuarekin, nahiz eta gutxi izan. Azken urteotan gorantz datorren fenomeno bati buruz hitz egingo dut honako honetan, liburu elektronikoei buruz.

Nik neuk oraingoz nahiago dut papereko produktua. Liburuen usainak, pisuak, orrien joan-etorriek gatibaturik naukate. Liburu elektronikoak berri hotzegiak iruditzen zaizkit. Egia da, formatu berri honek liburu pila bat edukitzeko aukera eskaintzen duela, baina egia da baita ere liburu bakoitzak bere unea eduki behar duela. Liburuak, ez dira batetik bestera saltaka ibiltzeko. Liburu bakoitzak bere gunea eta denbora behar du. Bakoitzak bere usaina. Bakoitzak bere liturgia. Zertarako milaka liburu eduki, bat bera ere goza ezin badezakegu.

Hala ere liburu elektronikoek izan dezakete alde onik. Paperaren kostua ekiditen da, interneten bidez idazlearen eta irakurlearen arteko erlazioan bitartekarien beharrik ez dago. Beraz, produktuaren prezioak behera egin beharko luke, eta dezente gainera. Liburuen prezioek azken urteotan izan duen gorakada apaltzeko balio badu, ongi etorria izan dadila liburu elektronikoa.

Telebistak interneten

Aldaketa ugari izan ohi dituzte hedabideek. Teknologiak aurrera egin ahala, eurek ere eboluzionatzen dute. Azken garapen garrantzitsua internetena izan zen. Izan ere, internet aukera anitza da, beste euskarriak ez bezala.
Internetek, esan bezala, beste medioek baina aukera gehiago eskaintzen ditu. Horrela, testuak irakurri, bideoak ikusi, audioak entzun eta beste askotarako bide ematen du. Eta tresna horiek guztiak izanik, zerbait are garrantzitsuagoa dauka: beste euskarri guztiak barneratu ditzakegu. Internetek irratia, prentsa eta telebista har ditzake bere barnean, eta ezaugarri hori ez da hutsean geratu.
Beraz, beste euskarri horietako hedabideek interneterantz jo dute, beren berezko euskarriaz gain beste bat ere lantzeko. Horrela, gaur egun internet bidez irratia entzun daiteke eta prentsa irakurri. Ez dira gaur goizeko kontuak bi horiek. Telebistak, ordea, gehiago itxaron du pauso hori emateko.
Baliteke zailtasunagatik izatea, baina duela denbora gutxira arte, ez zen posible telebista katerik ikustea (legalki, esan nahi da) interneten. Gaur egun, ordea, gero eta gehiago dira beren streaming-a egiten dutenak interneten. Telebista kateek zuzeneko emisioa egiten dute beren webgunean. Dena den, interneteko emisioa ez dator telebistakoarekin bat. Interneten ez dira programa guztiak emititzen, soilik bakar batzuk.
Internet bidez emititzeak beren ikuste eremua zabaltzea ahalbidetzen dio kateari. Horren adibide da, esate baterako, La Sexta kateko Buenafuente saioak Hego Amerikako zenbait herrialdeetan ere audientzia izatea. Beraz, gauza guztien gainetik, internet bidezko emisioak mugak hausten ditu. Hori ez al zen globalizazioa?

Kirolen aniztasuna, non?

Jakina da hedabideek ezin dutela gertakari guztien berri eman. Ez dute ez lekurik ezta astirik ere hainbeste albiste emateko. Beraz, hautaketa bat egin behar dute albiste guztien artean.
Hautaketa hori, ordea, ez da batere objektiboa izaten. Edozein gairekin loturik, bakoitzak interesatzen zaionaren arabera erabakitzen du eskeiniko duen informazioa. Gauzak horrela, haiek erabakitzen dute zer den garrantzitsua eta zer ez. Baina, kasualitatez, beti estatu, gai, alderdi politiko edo kirol berekoak izan ohi dira. Alegia, eurei ematen diete beti garrantzia, eurak bakarrik existituko balira bezala.
Gai guztietan gertatzen da hori, baina kontua are nabarmenagoa da kirolaren munduan. Izan ere, kirolen aniztasuna behar zen lekuan kirol baten erregetza dugu. Gaur egun, futbolak kazetaritzako kirol tarteen erdia edo gehiago hartzen ditu. Futbol munduko edozein huskeria da beste kirol bateko albiste garrantzitsuena baino garrantzitsuagoa. Bestalde, futbolaren barnean ere, talde pare batek betetzen du informazio osoa, eta gainerako taldeak beste kirolen lekuan geratzen dira, ia tokirik gabe. Baina, azkenean, futbolak hartzen du toki guztia ia.
Horrela, beste kirolek oso tarte gutxi izaten dute, eta batzuek hori ere ez. Gauzak horrela, kirol "minoritario" horietako talde edo kirolari gehienak ez dira sekula agertzen hedabideetan. Eta badakigu, hedabideetan agertzen ez dena ez da existitzen. Hala diote. Edo hala izatea nahi dute. Azkenean, kirolen arteko desoreka horrek kirolen aniztasunarekin amaitzera jotzen du. Eskerrak kirol horietako jarraitzaileak ez diren hedabideen informazioaz bizi!

Surioren “Aspaldiko” artelana

                 Surioren “artelanetako” batek,  2011ean ere ETB2-ko programazioan jarraituko du, nire zoritxarrerako. Urrusoloren Aspaldiko, A2 edo dena delakoak, nahiz eta audientzia eskasak lortu (Pasalorekin alderatzen badugu behintzat), EITBko zuzendaritzaren babesa jaso du hurrengo urteari begira.

                Onartu beharra dut ez dudala Arantza Sinobas maite, eta are gutxiago Urrusolo. Onartu beharra dut, programa hasi baino lehen ere, honen kontrako iritzia eraikia nuela. Hala ere honako honetan ez dut gorrototik hitz egiten. Telebista saioa, Urrusolo egon edo ez egon (jakina, hobe ez badago) txarra iruditzen zait, geldoa, aspergarria, saltsa gutxikoa. Pasalo, eta badakit alderaketak egitea oker eta intentzio txarrez jokatzea dela, hau baino askoz hobea iruditzen zitzaidan eta han ere Zorrilla abizeneko neska gogaikarri bat bazegoen.  Hala ere, hasi aurkezleetatik, segi mahaikideetatik, eta Paloma Zorrillaren pertsonan amaituta ere, Aspaldiko edota A2 baino askoz hobea zen. Beste saltsa bat zuen, beste “pluralismo” bat, nahiz eta batzuetan azaleko pluralismo bat izan.

                Agian nire arazoa da. Seguruenik. Surioren telebista “berria” ona izango da, zihur. Hala ere audientziek kontrakoa diote, gustatzen ez zaion bakarra ez naizenaren seinale. Hala ere Aspaldikok edo A2k hor jarraituko du, betiko gabeziekin. Bitartean nik berdin jarraituko dut, sartaldeko telesailak iritsi bitartean, ETB2 ez jartzen.

                Hemen dituzuen albistearen inguruko zenbati esteka:

Esteka 1, Esteka 2, Esteka 3, Esteka 4, Esteka 5

Bartzelona eta Real Madrid: monopolio informatiboa

Iritsi da azkenik espainiar ligako klasiko handia, Real Madrid eta Bartzelonaren arteko partidua. Telebistako albistegiak bi edo hiru astez arduratu dira lehiaren etorrera iragartzeaz, eta egun hauetan saturazioraino iritsi dira, kirol atalak erabat betez.

Futbola da zalantzarik gabe kirolen izarra Espainian, baina badaude interesa eragiten duten beste zenbait kirol, eta hauei ez zaie normalean inongo tokirik eskeintzen. Futbolaren mesedetan beste kirolekin ematen den baztertze hau, futbolaren barruan ere ematen da, txapelketa berean dauden taldeen artean gainera. Aurrez aipaturiko bi taldeak dira estatuan zale gehien dituztenak eta beraz, interes gehien eragiten dutenak. Horregatik ematen diete horrenbesteko garrantzia albistegiek. Baina azken urteetan pentsaezinezko mugetara iritsi gara.

Albistegiak, informatzeko saioak, entretenimendu hutseko saio bilakatu dira. Honek kirol informazioan ere eragin guztiz kaltegarria izan du, Mourinhoren txikleen inguruko erreportajeek aipatutako taldeek jokatu gabeko partidu baten laburpenari aurre hartzeraino. Praktika honek, desinformazioa sustatzeaz gain, talde hauek besteekiko duten aldea areagotzea baino ez dakar, gehien agertzen direnak jende gehiago erakarriko baitute beti eta honek diru gehiago. Beste kirolek ere gaitzespen hau jasaten dute futbolarekiko, ondorio berekin.

Aste hau izan da salatzen den jardun honen adibide garbiena, tratu guztiz partzial hau agerian utzi baita, txapelketa osoa bi talde hauen arteko lehia honetara mugatuz. Hedabideek, publikoek bereziki, ez lukete kontzienteki interes pribatu batzuen mesedetan jokatu behar, beste batzuei kalte egingo badiete. Hala ere, hau beste alorretan ere ematen da. Zorionez bihar ahaztu egingo dugu kontu hau, ohiko egoerara itzultzearekin; baina arazoak hortxe jarraituko du.

Sukaldaritzaren fenomenoa

Hedabideetan era guztietako programak egiten dira, marrazki bizidunetatik hasi eta txutxu-mutxuen programa arrosetara. Batzuek hedabide batzuetan dute beren lekua, beste batzuek besteetan. Arrakasta ere ez da maila berekoa izaten, ezta ikusleria ere.

Baina, dirudienez, badago programa mota bat euskarri guztietan, hedabide askotan eta ikusle guztientzat ematen dena. Sukaldaritzaren fenomenoaz ari gara. Izan ere, azken urteotan indar handia hartu dute telebista kateetan sukaldaritza saioek. Eguerdietan edo beste ordutegi batean, zenbait katetan dauzkagu Karlos Argiñanoren saioa, Robin Food, La cocina de Bruno Oteiza edo Hoy cocinas tu bezalakoak.

Baina ez hori bakarrik. Fenomeno hau ez da telebistan soilik ematen. Sukaldaritza aldizkari, egunkari, irrati eta webguneetan ere badago. Ohikoak dira edozein aldizkari edo egunkari orokorretan eta zenbait irrati saiotan ematen dituzten errezetak, gehienetan sukaldari ospetsu baten eskutik.

Beraz, indar handia du sukaldaritzak hedabideetan, baina zergatik? Jatea existitzen den plazer handienetakoa delako ote?

Internet, ikasketetarako baliagarria den tresna

                Internet ez da soilik komunikaziorako hedabide bat, irakaskuntzan erabiltzeko tresna bikain bat ere bada. Internetek eta komunikazio bide berriek ireki dituzten baliabideetatik zein dugu ordea erabilgarriena irakaskuntzan? Zein da ikasleek gehien erabiltzen dutena? Galdera horiek erantzuten saiatzen da urtero Jane Hart, Irakaskuntza eta Funtzionamendurako Teknologien zentroko burua izateaz gain, blogaria ere dena.

                Ikasle eta irakasle desberdinei galdetu ondoren egiten duen sailkapenean, aurten ere iaz bezala Twitter dugu lehenengo postuan. Betidanik esan da, Twitter komunikatzeko tresna izateaz gain, ikaskuntza eta jakituria sare zabal bat eratzeko tresna ere badela. Kazetarientzat adibidez, munduan sortu edota ekoizten diren albiste eta informazioen berri izateko gune paregabe da. Listan agertzen diren beste komunikabideak ere, oso baliagarriak izan daitezke kazetariaren lanerako; beraz, bere web orrian sartu eta lehen postuetan zein aurkitzen diren ikusi dezakezue. 

Umorearen tabuak

HazteOir.org eta DJCk, La Sexta katearen kontrako salaketa bat jarri dute erlijioaren aurkako gorrotoa sustatzeagatik. Andreu Buenafuenteren saioari leporatu diote zehazki katolizismoaren irudi oker bat aurkeztu izana, “Conozcamos la Iglesia católica” izeneko bideo batean.

Bideo hau ez da bereziki gogorra edo iraingarria, programa hau bera izan da eliza katolikoarekiko kritikoago beste zenbaitetan. Beraz salaketa honek harrigarria izan beharko luke lehen begiratuan. Hala ere, ez gaitu guztiz ezustean hartzen; oraindik ere komunikabideetan askatasun osoz tratatu ezin daitezken gai batzuk baitaude, eta noizean behin arduratzen da norbait hau gogorarazteaz.

Espainiar estatuan, Gerra Zibila eta ondorengo diktadura, errege familia eta erlijio katolikoaz ez da hedabideetan lasaitasunez hitz egiten, zentsura ematen delarik. Hau barnetik etortzen da gehienetan, autozentsura alegia, nahiago izaten baita gai hauekin kontu handiagoz ibiltzea. Hau gertatzen ez den kasu urrietan berriz, beti altsatzen da ahotsen bat noraino irits daitekeen esateko.

Elkarte hauek arrazoia dute bere mezuan: gorrotoa mespretxua eta diskriminazioa ez dira inola ere bultzatu behar. Baina ez da onargarria batzuek besteek baino trataera hobea jasotzea, bereziki tratu hau jasotzeko inongo meriturik egin ez dutenean. Eta urte gehiegi daramatzagu egoera hau onartzen.

Arrakastaren formula: kalitatea ala... "famatuak"?

Hedabideetan, eta telebistan gehienbat, edozer egiten da arrakasta izatearren. Arrakasta, arrakasta... Zer da arrakasta? Programa on bat egitea, kalitatezkoa eta hezitzailea? Ez, hori jada ahaztuta dute. Gaur egun audientzia handia izateak baino ez du balio. Berdin dio programa hori oso kalitate eskasekoa den, etikoki ezegokia den edo besteen bizitzetan modu txarrean sartzen den. Audientzia duen bitartean...
Beraz, hedabideek audientzia lortu behar dute, publiko asko biltzea euren programen aurrean. Eta, noski, horretarako kalitatezko programak egiten dituzte, hezitzaileak. Bada, ez, esan dugu lehenago ez dela hala gertatzen. Izan ere, kalitatezko programa bat egiteak ez du arrakasta bermatzen. Beharbada azkenaldian egiten diren programek bultzatu dute publikoa kalitateari garrantzia gehiegi ez ematera. Orain beste formula batzuk dauzkate arrakasta eskuratzeko, "famatuen" erabilpena, esate baterako. Jende ezagunaren presentziak indar handia du, programaren kalitateak baino handiagoa. Eta kontu pertsonalen ingurukoa edo beren alde ilunen ingurukoa bada, are gehiago. Gainera, horietako batzuk meritu batzuk eginez ezagun egin badira ere, gehienak telebistan egin dira ezagun, inolako meriturik egin gabe.
Badira kalitatearekin arrakasta dutren programak, baina gero eta gehiago jotzen da pertsona famatuen kontrataziora. Aurreko artikuluan ikusi dugun moduan, famatuen eta beren abertasunen legitimazio eta gorespena egiten da. Hori bilakatu baita "arrakastaren formula".

Telecinco, behartsuak babesteko orduan, beti bezain prest

Tripak, ajea edota oturuntza bat dela medio, sentibera xamar badituzu agian ez zaizu komeni sarrera hau irakurtzerik. Berriz, nik egin dudan moduan, txahala bota eta tripa eta hesteak hustu nahi badituzu irakurri lasai, on egingo baitizu.

Ez, ez dut argazki makabrorik jarriko, ezta nazkagarririk ere; ez dut uste ere botaka eragiten duenik nire erretorika edota idazkerak, ez dut hori pentsatu nahi behinik behin. Ez, Telecincok sortutako web orri baten berri eman nahi dizut, zuk ere nik bezala sarrera hau irakurri ondoren gunea arbuiatuko duzulakoan.

Telecincok,  gizartea krisi garaiak jasaten ari dela oharturik, ikusleei krisi hori gailentzeko baliagarria izango zaion web orria sortu du. Hala ere ez pentsa bertan lan eskaintzarik aurkituko duzunik, ezta lan hori aurkitzeko baliagarriak izango zaizkizun aholkurik ere. Telecincok krisiari aurre egiteko teknika lazgarri bat sortu baitu: Lanik eta dirurik ez duenari, jende ospetsu eta aberatsen bizitzaren berri ematea da eurek krisiari aurre egiteko aurkitutako konponbidea.

Hau da, krisi garaietan behar gehien duenari lagundu beharrean, krisia gutxien pairatu duena legitimatzen du Telecinkok. Behartsuari lagundu beharrean, honi, dirua soberan duenaren bizitza jartzen dio aurpegi aurrean; ikus dezala besteen gorputzean, berak inoiz izango ez dituen arropa eta bitxiak; dasta dezala diruak ematen duen botere eta ospea momentu batez bada ere; jakin dezala, bera hilabetearen amaierara iristeko arazoekin dabilen bitartean, beste batzuk egunero parrandan dabiltzala… Azken finean, ikusi dezala behartsuak gizartean mailak egon badaudela, eta beste batzuk urrearen distiraz inguraturik bizi diren bitartean, bera, pobreziaren lokatza aurpegitik kendu ezinik dabilela.

Web orriak Divinity du izena, eta nahi izanez gero klikatu eta bertako “glamourraz” gozatu. Nik ez nuke egingo. Zuk ikusiko duzu merezi duen.

ETBren barne gatazka

ETB-1 eta ETB-2k historiako audientzia txarrenak izan zituzten urrian %1,7 eta %7,7. Gezurra badirudi ere, ez da hau momentu honetan kate publikoak duen arazo larriena. Gernikako Estatutuari buruzko bideoaren hauziak, gerra piztu du langileen eta zuzendaritzaren artean, eta giroa berotu egin da azken egunetan.

Inortxok ere ez du ulertzen bi langile espedientatu izana, beste norbaitek egindako lan bat sinatu eman nahi ez izateagatik; eta are gutxiago aurrez arduraduna informatu denean. Erreakzioak berehalakoak izan ziren: bai gainontzeko langileak eta baita sindikatuak ere, espedientatzearen aurka agertu ziren eta protesta ugari eraman dituzte aurrera.

Hanka sartzea konpontzeko asmorik gabe, Miguel Angel Idigoras ETBko zuzendariak, ezker abertzaleari eta EAJko sektore erradikalei egotzi zien egoera, haien gestioa kaltetzen saiatzea leporatzera iritsiz. Erredakzioko kideak irainduak sentitu dira hitz hauen aurrean, haien profesionaltasuna zalantzan jarri izanaz gain gezurra esan omen baitu zuzendaritzak. Gatazkaren amaierak gero eta urrunago dirudi.

Hurbiletik jarraitu beharko dira batzuen eta besteen pausoak, ETBren etorkizuna baita jokoan dagoena.

Politika eta telebista, elkarren beharrez

Joan den ostiralean jarri zen abian Kataluniako hauteskundeetarako kanpaina. Hautagai guztiek ekin zioten beren programari, ahalik eta botu gehien eskuratzearren. Bakoitzak bere estiloa baliatzen du, herritar soil gisa azaldu, opariren bat egin...

Esan bezala, ostiralean ekin zioten Kataluniako aginterako hautagaiek beren lanari. Hori arratsalde partean izan zen. Bada, gau hartan bertan, hautagaietako bat, Artur Mas, La Sexta telebista kateko Buenafuente saioan izan zen. Bertan, CiU alderdiko hautagaia natural aurkeztu zen. Eta ekintza hori ere kanpainaren parte da. Izan ere, politikariek telebistaren beharra dute beren programa politikoaren berri emateko, beren irudia hobetzeko, jendearen iritzia aldatzeko... Telebista eta bestelako hedabideak ezinbesteko tresna dira hauteskundeetan emaitza onak lortzeko.

Era berean, telebista kateek ere asko eskertzen dute hautagai baten "bisita". Izan ere, horrek jendea erakartzen du eta, azken batean, audinetzia ematen dio. Hauteskundeek eta hautagaiek jende asko mugitzen dute, eta Artur Mas bezalako hautagai garrantzitsu bat katera eramateak onura handiak dakarzkio kateari. Beraz, hautagaientzat telebistan ateratzea eraginkorra den bezala, katearentzat ere oso onuragarria da. Elkarren beharra dute politikariek eta telebista kateek.

Sare sozialetan “berriketan”

Berriketan aritzeko jada ez dugu herriko plaza edota taberna zuloetara joan beharrik. Sarean sartu, eta hain ugariak diren komunikatzeko espazio birtualetara jotzea nahikoa dugu, garai batean aurrez aurre ematen zen harremana burutzeko. Aldaketa hori ez dakit positiboa edota negatiboa den, eztabaidak luze jo lezake. Beraz, euskaraz sortu berri den sare sozial baten inguruan mintzatuko naiz, aldeko edota kontrako iritzirik eman gabe, gero ere izango baita horretarako beta.
Orain arte, sarean ikusi genitzakeen gune horiek globalak ziren espazioari dagokionez. Bertan, edozein naziotako jendea aurki zenezakeen, edozein hizkuntzatan komunikatzen zena. Twitterren esaterako mundu guztiaren lagun egin zaitezke, azkenean gune ugaritako informazioa lortuz; hala ere, honek badu alde txarrik. Espazioa hain zabala izateak, inguruan dituzun gauzen berri ez izatea ekar dezake. Hau da, askotan hain da handia atzerriko gauzen inguruan dugun jakin-mina, askotan ez dugula gure herrian gertatu denaren berri ere izaten..
Beraz, Berria kazetak sortu duen “Berriketa” sare soziala, aipatu berri dudan gabezi horiek betetzera dator. Sare sozial honekin, euskal komunitate birtual bat sortu da, albisteak eta komunikazioa euskaraz sortu eta ekoizten den gunea; etxean ere gauza ugari baititugu, atzerrian bilatzen hasi beharrik gabe.
Aipatu bezala, gunea kritikatzeko etorkizunean ere izango da aukerarik. Espero, ezer kritikatu beharrik ez izatea, ez da albiste txarra izango.

Sartu eta komunikatu, haritu berriketan.

Sare sozialetan “berriketan”

Aita Santuaren bisita TVEn

Venedicto XVI.a Aita Santua Espainian izan da asteburuan, eta bisita honen kontaketa zabala eskeini digute hedabideek. Estatu Espainiarraren laizitatea eta bereziki gobernuan dagoen alderdiaren oinarri ideologikoak kontuan hartuta, ironikoa da komunikabide publikoak izatea gertakariari denbora eta baliabide gehien eskeini diotenak.

Ulergarria da biztanleriaren zati handi bati interesa pizten dion gai bati buruzko informazioa ematea. Askoz harago joan da baina TVE, bisitaren momentu garrantzitsuenen minutuko jarraipena eskeiniz, programazioaren orduak eta orduak betez. Jarrera hau guztiz desegokia iruditu zaigu, arrazoi ugari direla eta. Alde batetik, erlijio ofizialik ez duen estatu baten menpeko kate batek, ez lioke eliza katolikoaren ordezkari nagusiari estatu buru bati bezalako tratamendua eman behar; erlijioa modu publikoan praktikatzearen apologia bezala ulertzeaz gain, kristautaunari beste erlijioei baino trataera hobea ematen baitzaio horrela. Bestalde, ekitaldiaren berezko interesa gainditu dutela esan daiteke. Izan ere, gizartean ez dirudi bisitak horrenbesteko eraginik izan duenik eta eskaintzak eskaria handitu duelako itxura eman du.

Hedabide orok bere edukien inguruan arduraz jokatu behar badu, publikoek askoz ere gehiago. Baina oraingoan ez da horrela izan.

Mezua… irudia eta musikarekin hobe

Erdaraz esan ohi den “La letra con la sangre entra” errefraua zaharkiturik dugu jada. Gaur egun, Hedabidea 1.0, 2.0, 3.0 eta antzeko formulak erabiltzen ditugu komunikazioaren aro berriei izena emateko; letra eta mezuaren esanahia alde batera utzi dugu eta gehiago erreparatzen diogu mezuaren itxurari.
Sarrera honetan eskegitako bideoan argi ikusten da, musikak eta irudiaren itxurak (pertsonaienak, eszenatokiarenak...) mezua indartzerako orduan duten garrantzia. Obamaren mezua paregabea da eduki aldetik, indar askokoa, sakona, hunkigarria… Baina inguruan atontzen duten parafernalia guzti horrek are hobeagoa bilakatzen du, are hunkigarriagoa.
Komunikazioan irudiak eta itxurak lortu duten garrantziak, kazetaria mezuaren edukiaren sortzaile soil izatetik, mezu horren itxuraren ekoizle izatera derrigortu du. Kazetaria gaur egun ez da idazle soil bat, multimedian aditua behar du izan eta mezua sortzeaz gain hau atondu eta edertzen jakin.
Ez dugu lan makala ikasleok, informazioa lortu eta hedatzeaz gain, eduki horren itxura lantzea tokatzen baitzaigu. Lan bakoitzean mezua sakona izan dadin odola eta izerdia isurtzeari utzi, eta jendea hunkituko duen musika baten bila hasi beharko dugu laster.

Gezurra eta manipulazioa, beren nahierara (I): Venezuela

Munduan berdintasun antzeko bat dago ezarrita estatuen artean, teorian berdinak dira botereari dagokionez. Hala ere, argi dago hori itxura hutsa baino ez dela. Praktikan badira estatu batzuk beste batzuen gainetik. Eta lehen postuan Estatu Batuak, munduko herrialde boteretsuena, beste estatuengan eragiteko gaitasun handiena duena. Estatu guztietako gobernuak bizi dira, nolabait, Washingtonera begira.
Botere hori izanik, erabilpena bilatzen diote. Eta, horregatik, munduak beren nahierara funtzionatzea nahi dute, beren gustuko politika jorratu dadila.
Azken hamarkadetan, Latinoamerikan zenbait iraultza izan ditugu, bi izanik aipagarrienak: Venezuelakoa eta Kubakoa. Hori, pentsatzekoa denez, ez da Estatu Batuen gustukoa, eta ez dute onartu. Horren aurka egiteko, besteak beste, hedabideak baliatu dituzte. Goazen Venezuelakoa aztertzera.
Venezuelarekin batera, beti lotzen da Hugo Chavez-en irudia. Eta Hugo Chavez-ekin ezer onik ez, gehienek behintzat. Zergatik? Maltzurra delako, diktadorea eta gauzak gaizki egiten dituelako? Ez, hedabideek bere irudia transformatu eta manipulatu dutelako. Eta hori mundu osora zabal dezakegu, herrialde gehienetako medioetan gertatzen baita, Venezuelatik bertatik hasita. Errealitatea manipulatu eta Chavez eta chavisten aurka bueltatu dute.
Chavez-en aurkako kanpaina mediatikoa oso zabalduta dago, eta hala ere, agintean jarraitzen du. Demokratikoki, noski, 10 urtetan 8 aldiz irabazi baitzituen hauteskundeak. Gauzak horrela, badirudi herria harekin dagoela, hedabideek diotenaren aurka. Batzuek diote medioetan kritikatuena den agintaria dela. 2002an estatu kolpea jo ziotenean, bera zen erruduna, herriak babesa eman eta bere kontrakoek chavistei eraso zietenean, eurek zuten errua... Bi kasu horiek, esaterako, manipulatuak izan ziren medioetan. Lehen kasuan, medioek Chavez-ek kargua utzi zuela eman zuten, eta bahituta zegoen. Bigarrenean, aldiz, irudiak manipulatuz, chavistak erasotzaileak zirela irudikatzea lortu zuten.
Beraz, hedabideek errealitatea beren nahierara eraldatzen dute. Edo Estatu Batuen nahierara?

Telecinco monarkiko bihurtu al zaigu?

Telebista kateek denetariko saioak eta telesailak sortzen eta ematen dituzte. Hori baita hedabide baten zati garrantzitsuena: bere sorkuntza. Eduki berriak bilatzen dituzte, orijinalak. Gai asko jarri dira mahai gainean, baina ez da ohikoa telebista kate bat agintearen inguruan aritzea, monarkiaren inguruan, hain zuzen ere. Eta Telecinco izan da oraingoan ezusteko horren jabe. Errege-familiaren giroan gauzatzen den telesaila ekarri digu, Espainiako printzeen hasierako garaikoa. Telesailak Letizia Ortiz kazetariak eta Felipe de Borbon printzeak ezagutu zirenetik hasi eta ezkondu zirenez geroztik izandako bizipenak ditu oinarri.

Kontua, noski, ez da hor amaitzen. Delikatua da halako boterea duen familia baten inguruko telesaila sortzea. Eta are gehiago hari kritikarik egitea. Bada, ez. Telecincok ez dio inolako kritikarik egin. Alderantziz, beharbada. Monarkiaren alde polita erakusten du, gertukoa, sentikorra... Azken batean, monarkiaren apologia bat egiten du. Edo, behintzat, Borbon errege-familiarena.

Erregeak goraipatzen dituzten ekintzak ohikoak dira. Batzuk nabarmenak dira, eta beste batzuk, aldiz, ezkutuan ematen dira. Manipulazioa jartzen da martxan herria monarkiaren eta egungo sistemaren alde jartzeko. Eta hemen dator kontu latzena: justua al da horrelako kanpainak aurrera eramatea? Benetan da hain ona bere irudia hobetzeko herria manipulatzen duen monarkia? Telecinco monarkiko bihurtu al zaigu?

"Euskadi" Gaztea

                Egia da!!! Gaur egungo gizartearen denbora pasarik ohikoena kritikatzea dela. Guk geuk ere Blog honetako sarrera gehienak kritika eta gure amorrua plazaratzeko toki bilakatu ditugu. Komunikabideak hain txarrak al dira? Edota gu gara amorruz beterik bizi garenak, eta lehen aukera baliatzen dugunak bestea kritikatzeko?

Izan liteke bigarren aukera (horrek hausnarketa sakon bat behar luke, eta hau ez da gunea ezta garaia ere), baina argi dut baita ere, komunikabideetako produktu asko txarrak direla erabat. Honako honetan eta ohitura ez galtzearren, euskal produktu bat kritikatuko dut, eta amorruz kritikatu ere. Euskadi Gaztea, edota gaur egun  (modernotasun aro honi egokituaz edo…) Gaztea izeneko irrati katea izango da neure kritikak jasotzeko “ohorea” izango duen komunikabidea.

Aipatu dut, kate honek jasandako izen aldaketa modernizazioari loturik egon litekeela, baina agian gehiago da egokitasun kontu bat modernizazio kontu bat baino. Gaztea irratsaioa, lehen Euskadi Gaztea zena, euskarazko irratirik entzunena da; hala ere, izen zaharrean aipatzen zen euskal izaera hori, gaur egun ez da inondik inora aurkitzen. Euskal kantak 10tik 1 dira. Euskal kultura ez da apenas promozionatzen, gehiago balio du abeslariak mahai gainean ezartzen duen diru kopuruak, euskal kulturaren defentsak baino. Jartzen den musika erabat komertziala da (Dance izeneko estilo “landu” hori), euskal abeslariak oro har komertzialtasun horretatik ihesi dabiltzanean…

Norbaitek euskararen erabilera aipatuko du ziurrenik nire kritika zapuzteko argumentu moduan. Egia da Gazteak euskara erabiltzen duela, euskara hutsean baitira irratsaio guztiak. Baina agian nire irudipena da (kateari diodan “gorrotoak” eragindakoa irudipena agian, nork daki) edota esatariek erabiltzen duten euskararen ahoskera erabat dago ingelesak kutsatua. Niri, ingelesez esaten dituzten kanten izenak eta ondoren euskaraz esandako esaldiak ahoskera berdina dutela iruditzen zaizkit; eta ez da kantaren izena esaterako orduan euskal ahoskera erabiltzen dutelako, alderantziz baizik. Modernizazioaren eta “internazionalagoak” garelako ustearekin ezin daiteke euskara horrela kutsatu.

Egia da, Euskadi Gazteak euskararen aldeko lan ikaragarria egin duela; hala ere gaur egun ez dut lan hori inondik inora aurkitzen.Euskal kulturak ez ahal du inolako baliorik? Amerikanizazioa hain boteretsua ote da? Gure kultura alde batera uzteko adinakoa?


Jon Gotzonen kasua berriz, ez dut aipatu ere egingo. Gai horrek sarrera baterako eman lezake eta gainera dagoeneko amorruak ez dit lasai idazten uzten.

Pistan edo estudioan?

Kirol emankizunetan gero eta gehiago hedatzen ari da emankizuna estudio batetik egiteko ohitura. Honek atzerapauso bat eman badezake ere, emaitza ona eman du estudiora aldatzeak orain artean.

Errekurtso eskasen sintoma izan ohi zen lehen ekintzaren tokitik kontaketa ez egitea. TVEk ordea, aldaketa ekarri du arlo honetara, baliabideak izanda ere, esatariak ez mugitzea erabakiz. Erabaki honen arrazoiak ugariak izan dira, analisi asko egin daitezkeelarik honen inguruan. Alde batetik, pentsatzekoa da iragarkiak ezin emititzearekin telebistaren diru sarrerak gutxituko zirela. Gainera, futbolarekin betiko formularekin jarraitzeak, ez du aldaketarekiko konpromiso handirik erakusten. Bestalde, txirrindularitza nahiz saskibaloi emanaldiek tratamendu hobea jasotzen dutela esan daiteke, eduki gehiago eskeintzen baitira, eta kalitate handiagokoak. “Teledeporte”ra mugitu izana izan daiteke gainontzeko arrazoi guztien gainetik dagoena, eta hauen arteko lotura aldi berean. Izan ere, kate espezializatu batek audientziarekiko kezka txikiagoa eta denbora gehiago eskeintzen dute errekurtsoen murriztea justifikatuz.

Esan genezake, neurri hau produktuaren promozio estrategiaren aldaketarekin loturik dagoela. LTDak ekarri duen kanalen dibertsifikazioarekin haudientzia masiboei uko egin zaie, baina ikusle kopuru finko bat erakartzeko gai diren edukiek garrantzia irabazi dute kate generalistetatik kanpo. Honek kirol hauek zale berri gutxiago ekartzea eragin dezakeen arren, oro har emanaldi hobeak izatea ekarri du, jarraitzaileen pozerako.

Wikileaks

Askotan hitz egiten da prentsa askatasunaz, baina errealitatean askotan (gehiegitan), zentsuraren baten menpe egon ohi dira komunikabideak. Horregatik, guztiok harritu gaitu wikileaks webguneak Irak eta Afganistaneko gerren inguruko ezkutuko informazioa eman izanak.

XXI. Mendean, ezinbestekoa dirudi gizarteak gatazka armatu eta hondamendi handien inguruko informazioa izateak, eta egia osoa jasotzea oso zaila den arren, tamalgarria da kontu hauen inguruan bizi dugun desinformazio egoera. Argi dago hedabide handiek, interes politiko-ekonomiko sakonak dituztela, eta beraz nolabaiteko autozentsura ezartzen dute hauek babestu ahal izateko. Txikiek berriz ez dute informazio hau eskuratzeko biderik izaten eta ezta ere botereari aurre egiteko errekurtsorik. Alde honetatik, teknologia berrien agerpenak, eduki hauek zabaltzeko plataforma ezinhobea eskeintzen dute; sarearen bitartez, komunikabide tradizionalek eskeini ezin dezaketen sakontasuna eman eta komunikazio interaktiboaren abantailak aprobetxatu baitaitezke. Horrla, informazioaren nolabaiteko askatasuna ekarri du internetek, bertan askoz zailagoa izanik edukiak mugatzea eta kanpotik zentsura eragitea.

Gertaera honek, aurrekari historiko bat ezarri dezake kazetaritzan, munduaren irudi errealago bat transmitituko den garai bati hasiera emateko, plataforma zaharren eta berrien arteko elkarlanean. Ez dirudi baina epe laburrean hala gertatuko denik, informaziorik gabeko gizarte bat manipulatzea askoz ere errazagoa baita.

Haurrentzako programak

Argi dago haurrentzako marrazkiek aldaketak jasan dituztela azkenaldian. Alde batetik, beren emisio gunea aldatu da. Eta bestetik, ordua eta maiztasuna ere aldatu dira.
Telebistek audientzia handitu eta ikusleak bereganatzeko etengabe aurrera eramaten duten borroka horretan, garrantzia galtzen dute marrazki bizidunek eta, oro har, haurrentzako programek. Nahiz eta haurrek audientziaren zati handi bat osatu, borrokatik atera dituzte. Horrela, arratsaldean emititzen dituzten programak ez dira, ezta gutxiago ere, haurrei zuzenduak. Debate saioak dira gehienbat, helduei zuzenduak, argi dago. Desagertu egin dira kate garrantzitsuetan goizez zein arratsaldez emititzen ziren programa infantilak.
Baina, zer gertatu da horiekin? Bada, beste kate batzuetara mugitu dituzte, telebista digitalaren aukera aprobetxatuz. Clan, Disney, Cartoon, Nickelodeon... Marrazki bizidunak emititzeko kate ugari sortu dira, eurak kate "garrantzitsuetan" ez ematearren. Une honetan, ETB-k eta TVE 1-ek baino ez dituzte ematen.
Bestalde, eta aztertu dugun aldaketa horrekin, ordua eta maiztasuna ere aldatu dira. ETB-k eta TVE 1-ek goizetan soilik ematen dituzte orain, lehen arratsaldetan ere emititzen zituzten bitartean. Beste kateek, aldiz, pentsatzekoa da marrazki bizidunentzako sortuak izanik, hori dutela parrillako osagai bakarra. Eta hala da. Egun osoan zehar haurrak dituzte hartzaile, 24 orduz ematen dituzte eurentzako programak.
Beraz, haurrei kate horiek ikustea baino ez zaie geratzen, Salvame eta halakoak ez ikustea nahi badugu behintzat. Eta ez gara orain hasiko zenbait programa kontra-hezitzaile haurrek ikusteko orduan zergatik ematen diren kritikatzen.
Bukatzeko, azken kontu bat mahairatu nahi nuke. Haurrentzako halako programak dauzkagu, bai, baina soilik telebistan. Horrela, haurrek telebista ikusiko dute, baina ez dute irratia entzungo, ezta egunkari edo aldizkariak irakurriko ere. Ez al da beste euskarrietan haurrentzako ekimenak sortzen hasteko unea?

Show must go on

Ez dira bi aste igaro Txileko meatzariek infernua utzi zutenetik eta dagoeneko Espainiako telebista pribatu batek merkantzia moduan eskainiko dizkigu, “prime time”-ean eskaini ere.
Antena 3-ek izango du aipaturiko “ohorea”. Parafernalia ugariz beteriko programa espero da, eta seguruenik beti gertatu ohi den moduan zurikeriarik ez da faltako; meatzarien erreskatea bera ere “show” handi bat izan baitzen.
Egia baita gobernuek, enpresariek eta komunikabideek egindako lana itzela izan zela meatzari hauek zulotik ateratzeko orduan. Baina egia da baita ere, gobernu eta enpresari hauek izan zirela langile hauek zuloan eta egoera tamalgarrian sartu zituztenak.
Hemen duzue “show”-aren hasiera. Segida gaur gabean. Filma ere martxan da. Queen taldeak zihoen moduan "Show must go on".

TeleBelen

Lasai, ez larritu. Ez dut fededunek edota elizgizonek TDT-aren “aukera paregabeak” probestuz sortutako kate berri baten inguruan hitz egingo, jainkoari eskerrak oraindik ez baita horrelakorik sortu.
Ez; oraingo honetan Telecinco, Telebost, edota azken aldian TeleBelenEsteban dei diezaiokegun kate pribatuaren inguruan hitz egingo dut. Egia esan, ez naiz inoiz kate horren zale porrokatua izan, tristura eta gorrotoa sentitzen ditut “Salvame” eta enparauak ikustean. Hala ere azken asteetan harrigarria eta ezinezkoa dirudien arren, kate pribatuaren maila ohikoa dena baino baxuagoa izan da.
Katea izatez txarra da, eta azken aste hauetan katearen gidaritza, edota ildo komunikatiboa, Belen Esteban izeneko andere intelektual bezain hezitzaile baten eskuetan utziaz are jasanezinagoa bihurtu da.
Belen Esteban audientzia irabazteko txontxongilo moduan erabiltzea tira, nahi duenak ikus dezala eta nahi duenak ez. Baina katea, eta honen lehiakidea den Antena 3 ere, espresuki pertsonaia horri gertatzen zaion ororen inguruan mintzatzea gehitxo da.
Esteban “anderea” show baten parte izatea jasangarria izan daiteke (nahiz eta showak 5 ordu iraun); baina ez dezatela behintzat kate osoa inplikatu. Birusa utzi dezatela programa eta ordutegi jakin baten barruan, ez dadila zabaldu katea guztia ez kutsatze aldera.

Indarkeria, drogak eta heriotza

Harrigarria da Antonio Puertaren heriotzak izandako eragin mediatikoa. Ezer gutxi dakigu pertsonaia honetaz: bere emazteari tratu txarrak eragin zizkiola, Neira irakaslea koma egoeran utzi zuela eta droga kontsumitzailea zela. Kartzelean denbora bat igaro ondoren ez zitzaion bere egoerari inolako jarraipenik egin, foku guztiak Neirarengan zentratu baitziren. Heroi bilakatu zuten komunikabideek hasieran, eta politikariek ere bere famaz aprobetxatu nahi izan zuten, kontua beste dimentsio batetara eramanez. Baina ez zuen denbora asko iraun gailurrean, eta alkoholarekin izandako arazoen ondorioz babes guztia galdu zuen, baita bere kargu publikoa ere. Puerta berriz itzalean.
Horregatik da hain harritzekoa hil ondoren bere famak irakaslearena islatu izana, hau komara itzultzea bigarren planoan utziz. Morboa eta hedabideen eskrupulu faltak soilik azal dezakete pertsonaia polemiko honekiko interesa, hau merezi izateko ezertxo ere egin ez duenean. Hildakoek eragiten lilura aztertzeko moduko gaia da. Eta interes hau txarra ez bada ere, hala da heriotza gehiegizko arinkeriaz tratatzea, familiaren sufrimentuarekin jokatzeko arriskua baitago.
Morboak komunikabideetan duen lekua mugatu beharreko gauza bat da, baina kontrako bidea darama zoritxarrez. Denak balio omen du ikuskizunaren mesedetan.

Teknologia berriak = Inkomunikazio bide berriak

“Nunca tantos habían sido incomunicados por tan pocos” Eduardo Galeano

Goiburuan idatzitako esaldiak argi azaltzen du XXI. mendean, “komunikazioaren aroa” den honetan, gizarteak bizi duen dikotomia: komunikazioa vs inkomunikazioa.
Teknologia berriek (internet, telefefono mugikorrek…) harremanetarako ate berriak zabaldu dituzte; ate horiek ordea, batzuetan ez dute komunikazioaren paradisura eramaten. Asko dira atea ireki, eta barrunbe beltz batean murgiltzen direnak; komunikazio eta harreman berrien bila ibili eta kasik ohartu gabe, inkomunikazioaren bakardadearekin tupust egiten dutenak.
Ez dut ezer berririk azaltzen, teknologia berri hauek harreman berriak egiteko, edota ditugunak sendotzeko baliagarriak direla aipatzean. Baina egia da baita ere, aurrez aurreko harremanak, pantaila baten atzean ezkutatzeko aurkerarik ematen ez duten horiek, egunetik egunera zailagoak egiten zaizkigula.
Gaur egun, Tuenti edota mezu laburren bidez komunikatzen da gazteria. Amodio eta maitasun gutunak ahaztu ditugu, nahiago dugu Tuenti bidez adierazi, aurrez aurrekoak lotsa ematen baitigu. Ez dugu adorerik kasik (alkohola ez badago medio behintzat) taberna zuloetan harreman berriak egiteko, nahiago dugu ordenagailuko pantaila eta teklatua ezkutu moduan erabili. Adibideak milaka dira.
Nahiago dugu aurrez aurreko erlazio horiek ekidin, eta teknologia berrien itzalean aritu, inkomunikaziora daramaten ateak zabalduz.

Txileko meategiaren jarraipena

Mundu osoan zabaldu da Txileko meatzarien kasua. Aste honetan atera dituzte, bi hilabeteren ondoren, harrapatuta zeuden meategitik, 600 metro baino gehiagoko sakonera. Kapsula bat baliatu dute 33 meatzariak ateratzeko.
Kasua oso ezaguna egin da mundu osoan, hedabideek izugarrizko jarraipena egin baitiote. Egunero eskaini dira horren inguruko berriak, eta atera zituzten egunean zenbait telebista katek zuzeneko emanaldia egin zuten. Diotenez, harrera ikaragarria izan zuen zuzeneko emanaldiak, Munduko Futbol Txaplketaren finaleko audientzia gainditzeraino. Hedabideek kasuak piztu duen jakinmina baliatu dute (beharbada beraiek sortua) ikusentzule kopurua handitzeko. Hasieratik espektakulu bilakatu dute meatzari horien zoritxarra.
Bestalde, zinea ere mugitu da gai honen inguruan. Antena 3-ek eta Hollywood-eko zenbait zuzendarik 33 meatzarien inguruko filma prestatzeari ekin diote, kasuari bere zukua ateratzeko asmoz.
Azkenik, meatzariei beren opariak egiteko mugitu diren enpresa, talde eta erakunde guztiak aipatu behar dira. Batetik, beren miresmena erakutsi diete. Baina, bestetik, beraien irudia hobetzeko mugimendu bat ere izan da. Denek aprobetxatzen dituzte halako gertakizunak beren intereserako.

Contador kasua eta komunikabideen erabilpena

Alberto Contador izan da zalantzarik gabe hedabideetako protagonista nagusia aste honetan. Kirol sailetan ez ezik, audientzia handieneko programa generalistetan ikusi ahal izan dugu kirolari madrildarra, bere errugabetasuna defendatuz doping akusazioen aurrean. Eta pentsatzekoa bazen ere espainiar hedabideek txirrindularia defendatuko zutela, asko harritu gaitu eskeinitako ikuskizunak.
Tamalgarria izan da tourrean hiru aldiz txapeldun izandakoa (azken garaipena zalantzan jarri bada ere) platoz-plato ikustea, ez bere izena garbi mantentzeko ahalegina egiteagatik, argudio informatiboak baino emotiboetara gehiago jo izanagatik baizik. Dena den, komunikabideak izan dira egoera honen errudun nagusiak. Kazetari gehiegik saldu du bere burua egun hauetan, interes handiko elkarrizketa bat eskuratzeko, neurrigabeko koipekeriara joaz. Contadorri iritzi publikoa manipulatzeko tresna paregabe eskeini zaio, frogarik aurkeztu gabe ere planteatu duen teoria goitik behera onartuz, eta bere aurrean makurtuz lotsagarri gelditzeraino. Arriskutsua izan daiteke pertsonaia bati horrenbesteko kreditua ematea ospetsua izate hutsagatik.
Gure balio etikoak inoiz baztertu behar ez ditugula esan ohi zaigu fakultatean. Errealitateak berriz kontrako erakusten digu behin eta berriz. Bide honetatik jarraituz beltz ikusten da kazetaritzaren etorkizuna.

Kazetariak edo adituak?

Kazetaritza eragin handiko arloa den heinean, halako erantzuna eman behar dute bere profesionalek. Kazetariak gai izan behar du gai bakoitzaren inguruan zentzuzko informazioa eskaintzen, gutxienez. Haatik, gaur egun ez dela hala gertatzen erakutsi izan digute zenbait testu periodistikok.
Kirolaren munduan murgiltzen bagara, naoizbehinka ateratzen dira ez hanka ez buru ez duten kirol baten inguruko albisteak. Eta horren arazoa ezagutza eskasean dago. Kazetari batek kirol jakin baten inguruko joan etorrien berri ez duenean, berehala nabaritzen da.
Hedabideek aurkitu dioten konponbidea adituena da, kirol batean zeregin profesionalean aritu direnena, alegia. Horiek, noski, kirolaren nondik norako guztiak ezagutuko dituzte, baina ez dira kazetariak. Jar ditzakegu kirol lehiaketa bat komentatzen, "adituaren ikuspuntu" hori ematen, baina elkarrizketa bat edo kronika bat egiterako orduan, prestakuntza beharrezkoa da.
Beraz, zer dugu nahiago: gaiaz ezer gutxi dakien kazetaria edo kazeta-prestakuntzarik gabeko aditua? Ez da aukera erraza.

Aurkezpena

Komunikabideak ote dira gizartearen jokabide eta jokamoldeen isla? Edo agian, alderantziz; gizartea eta gizartearen norbanako bakoitza dira komunikabideetan azaltzen den ororen ispilu?
Egunean hainbat orduz kontsumitzen ditugun produktu horiek ote dira errealitatea? Edota agian, gutako bakoitzak esnatzen den momentutik oheratzen den arte bizitzen dituen sentimenduak dira bizitzaren funtsa, mamia eta saltsa?
Komunikabideen erabilera egokia egiten ahal dugu? Komunikabideak hezitzaileak ote dira? Komunikabideetan agertzen diren ikus-entzunezko produktuak ez ote dira bortxatzaileak?...
Galdera ugari egin daitezke komunikabideen inguruan, eta batez ere galdera ugari egin behar dizkiogu geure buruari komunikabide horien ekoizle eta kontsumitzaile moduan. Uka ezina da XXI. mende honetan telebista, irratia, internet eta enparauak herritarron bizitzaren parte direla, uka ezina den moduan produktu horiek herritarrok egiten ditugula.
Beraz, azter ditzagun gureak diren komunikabide horiek. Izan dadila leku hau guk sortu eta kontsumitzen ditugun produktu horien inguruko eztabaida sustatzeko gunea.
Hemendik aurrera gurea eta noski zuena da hitza.